U muzeju Kalifornijski naučni centar u Los Anđelesu 25 maja 2011, sekretar SAD Hillary Clinton otvorila je izložbu o naučnim dostignućima islamske civilizacije. Izložba 1001 inovacija, koja je privukla više od milion posjetitelja tokom prošle godine, postavljena je u najpopularnijem kalifornijskom muzeju.

Sekretar Clinton pohvalila je rad inicijative za „proslavljanje milenijuma nauke i inovacije u muslimanskom svijetu“, opisujući otvaranje izložbe kao „uzbudljiv dan“. Tokom govora, gospođa Clinton je navela da „islamski svijet ima veličanstvenu istoriju inovatora“, ističući dostignuća ljudi kao što je Fatima Al-Fihri, koja je osnovala prvi svjetski moderni univerzitet, te glavni inžinjer Al-Jazari koji je kreirao mehanizam poluge koji danas na planeti koristi svaki avion, voz i automobil.

Prof. Salim Al-Hassani, predsjedavajući inicijative1001 inovacija, je komentarisao: „Počašćeni smo što je sekretar Clinton otvorila našu izložbu u jednom od najprestižnijih naučnih muzeja na svijetu. Kalifornijski naučni centar ima internacionalnu reputaciju za obazbjeđivanje zabavnih i privlačnih naučnih iskustava kako za mlađe tako i za starije. Cilj 1001 inovacije je da istakne zapanjujući doprinos islamske civilizacije u nauci, tehnologiji, inžinjerstvu i matematici te kako ovi napretci imaju uticaja u našim životima. Više od milion ljudi je već posjetilo izložbu 1001 inovacija tokom prve godine i to je najveća potvrda kojoj smo se mogli nadati.“

Izložba 1001 inovacija je trenutno na petogodišnjoj turneji, koju sponzoriše ALJ Community Initiatives. Izložba otkriva zaboravljenu istoriju muškaraca i žena, bez obzira na vjeru i porijeklo, čiji je doprinos unaprijeđenju učenosti i tehnologije, za vrijeme Srednjeg vijeka, prokrčilo put ka evropskoj renesansi. Ovaj period historije od 7 do 17 vijeka naziva se „Mračno doba“.

1001 inovacija je globalna obrazovna inicijativa koja promoviše svjesnost naučnih i kulturnih postignuća islamske civilizacije za vrijeme `Zlatnog doba`, period koji je otprilike trajao 1000 godina, te kako su ti doprinosi pomogli da se izgradi moderni svijet. Globalna izložba 1001 Inovacija i obrazovni proizvodi koji prate izložbu istiću naučna i tehnološka dostignuća muškaraca i žena, koji su živjeli u/ili bili povezani sa širokom muslimanskom civilizacijom.

Projekat 1001 inovacija je kreirala Fondacija za nauku, tehnologiju, i civilizaciju (FSTC), iako ju je prvobitno finansirala britanska vlada i pokrenula 2006 godine. FSTC je britanska neprofitna internacionalna mreža svjetskih vodećih akademika specijaliziranih u istoriji nauke i tehnologije.“ I FSTC i 1001 inovacija su sekularne, apolitičke organizacije koje su primile podršku od britanske vlade, Wellcome Trust i British Science Association.

   

U nastavku smo pripremili uvod iz knjige „Muslimansko naslijeđe danas - 1001 inovacija“, autora Salim T S Al-Hassani:

Interesantna je priča kako je nastala ova knjiga. Godine 1975, Lord B V Bowed, tada direktor instituta za nauku i tehnologiju na univerzitetu Manchester (UMITS), bio je fasciniran načinom na koji su muslimani upravljali cijelim područjem koje se protezalo od Kine do Španije (uključujući i Španiju) tokom mnogo vijekova. Tada je izjavio da bismo mogli voditi britansku ekonomiju, i nositi se sa inflacijom, mi bi trebali naučiti iz iskustva muslimana i razmotriti ekonomske principe koji su postavljeni u Kur`anu još prije 1400 godina.

Lord Bowden je osnovao Institut za istoriju muslimanske nauke, tehnologije i trgovine, regrutujući mene i još nekoliko profesora sa UMITS i Victoria univerziteta u Manchesteru. Iako ova ideja nije uspjela da zaživi, dala mi je mogućnost da se susretnem sa istoričarima i naučnicima van moje inžinjerske profesije, a što je još značajnije, otkrila mi je zastrašujući nivo ignorancije od strane drugih kultura. Lord Bowden je iznenada umro 1989, a sa njim je otišao i institut.

Ništa se nije dešavalo sve do 1993 godine kada mi je profesor Donald Cardwell, šef odsjeka za historiju nauke i tehnologije, i osnivač muzeja nauke i tehnologije u Manchesteru, iznio jedan izazov. On mi je rekao, u duhu Lord Bowden-a: „Salim, do sada bi trebao da znaš da nedostaje hiljadu godina iz istorije inžinjerstva, period koji se naziva mračno doba. Najveći dio znanja koji nedostaje je sadržano u arapskim skriptama kojima su napunjene mnoge poznate biblioteke. Ti si proslavljen profesor inžinjerstva na prestižnom univerzitetu, a poznaješ i arapski jezik. Stoga ti si najbolja osoba koja će uraditi nešto da se ova praznina popuni.“ Ovaj poziv je bio pokretač istrage koja je promijenila moj život.

Prije preuzimanja ovog izazova, istraživao sam različite knjige i novinske članke i konsultovao se sa mnogim prijeteljima, i sve je ukazivalo na ovu nevjerovatnu prazninu. Npr. mnoge popularne knjige su navodile imena velikih inovatora, slijedeći ih hronološki: Empedocles (490-430 p.n.e.), Democritus (460-370 p.n.e), Hippocrates (460-377 p.n.e), Aristotel (383-322 p.n.e), Archimedes (287-212 p.n.e), Johannes Gutenberg (1400-1468 n.e), Leonardo Da Vinci itd. Ovaj izvanredan skok od hiljadu i šesto godina od vremena Arhimeda do Gutenberga je bilo nešto nevjerovatno, ali i uznemirujuće. Dalje istražujući otkrio sam čitav jedan period od 450 do 1492 n.e, inače nazvan `mračno doba`, `srednje doba`. Neke knjige uključuju nešto o Rimljanima, ali i dalje se period od hiljadu godina preskače. Još uznemirujuće su praznine u udžbenicima i drugim izvorima učenja, koje formiraju kod učenika poglede i precepcije prema drugim kulturama.

Nešto kasnije iste godine 27 oktobra 1993, prisustvovao sam inspirativnom predavanju Islam i zapad, HRH princa Charles u Sheldonian pozorištu. Upućujući na galaksiju eminentnih orijentalnih učenjaka, njegov govor mi je rasplamsao vatru u prsima:
“Koliko ima  nerazumjevanja zapada prema prirodi Islama, isto toliko ima i ignorancije prema kulturi i civilizaciji islamskog svijeta. To je neuspjeh koji potiče iz istorije luđačke košulje, koju smo naslijedili. Srednjevjekovni islamski svijet, od centralne Azije do obala Atlantika, je bio svijet učenjaka i ljudi impozantnog učenja. Ali zato što želimo da vidimo islam kao neprijatelja zapada, kao stranu kulturu, društvo i sistem vjerovanja, mi težimo njenom ignorisanju ili brisanju njene velike važnosti za našu istoriju.“

Tokom studija studenti su učeni da misle kritički, osim kad se susretnu sa mračnjaštvom tokom deset vijekova u Evropi, i kad im se kaže da su se stvari iznenada počele pojavljivati, kao neko čudo, odjedanput za vrijeme renesanse, što se protivi logičkom razmišljanju. Stvari, kao što su otkrića, inovacije i dalji razvoji koji mijenjaju čovječanstvo, kao što svaki naučnik zna, se ne pojavljuju slučajno! Kontinuitet je osnov, pogotovo kad se nauka rađa i raste i tako je u gotovo svakom drugom polju izučavanja.

Nekoliko godina poslije, prije nego je umro, profesor Cardewll je dogovorio da održim prezentaciju o doprinos muslimana u nauci i tehnologiji u jednom poštovanom književnom i filozofskom društvu. U publici, a pogotovo kod mladih se mogla osjetiti velika količina zadivljenosti i iznenađenosti.

Odmah poslije 11.09.2001, doprinos muslimana nauci i civilizaciji privlači mnogo veći interes i zanimanje. Ono što je nevjerovatno je da je dvije sedmice poslije napada, jedna od najpoznatijih poslovnih žene i istoričara Carleton Fiorina, u to vrijeme izvršna direktorica HP korporacije, održala govor. Na sastanku svjetskih korporacijskih menađera, 26.09.2001, gospođa Fiorina je izjavila:

Kada su se pojavili kritičari koji su prijetili da izbrišu znanje prošlih civilizacija, ova civilizacije je to znanje sačuvala i unaprijedila.

Dok moderna zapadna civilizacija ima dosta zajedničkog sa gore navedenim, civilizacija o kojoj ja govorim je islamska civilizacija od 800 do 1600 godine, koja uključuje otomansko carstvo, dvorove u Bagdadu, Damasku i Kairu, kao i vladare kao što je bio Sulejman veličanstveni.

Iako smo često nesvjesni svog duga prema ovoj civilizaciji, njeni pokloni nama predstavljaju veći dio našeg naslijeđa. Tehnološka industrija ne bi postojala bez doprinosa arapskih matematičara.“

Brojne kolege, dobro potkovane u ovoj materiji, su započele kampanju predavanja u Britaniji, Evropi i šire. Veliki broj ljudi iz svih profesija nalaze zadovoljstvo i inspiraciju iz ovih saznanja. Prezentacije pred mlađim generacijama, posebno onim koje sam održao pred evropskim parlamentom u Briselu, podstaklo je ogroman interes u nauci i tehnologiji, posebno iz života muslimanskih pionira u hemiji, fizici, medicini, biologiji, algebri, ižinjerstvu, arhitekturi, umjetnosti, agrikulturi i brojnim industrijskim proizvodima koji su jako pozitivno uticali na našu modernu civilizaciju.

Mladi muslimani u ovim saznanjima nalaze novi identitet, priznajući da su evropljani kao i muslimani. Oni su pronašli fascinantne primjere, muškaraca i žena, koji su inovirali, i shvatili su da su ovi pioniri, za razliku od ovih danas, izražavali svoje ubjeđenje i vjeru kroz dobra djela korisna za društvo.

Pojavile su se i dobre serije, kao sto je ona od Adam Hart-Davis (BBC2), naziva Šta su narodi starog vijeka uradili za nas?, gdje je u jednoj čitavoj epizodi Šta je islamski svijet uradio za nas? prikazao rekonstruisane mašine, uređaje i proizvode, zatim naučni uticaj španskih muslimana na ostatak Evrope. Ovo je ohrabrujući korak, ali negativna javna percepcija muslimanske civilizacije i tradicije će vjerovatno ostati još dugo sve dok ne budu raspoložive popularne zbirke materijala ili školskih tekstova na ovu temu da bi se popunila ova praznina.

Ova knjiga identifikuje na jedan prijatan i lahak način, aspekte našeg modernog života koji je povezan sa muslimanskim izumima, ili su inspirisani islamom. Knjiga je podjeljena na sedam poglavlja koja oslikavaju sedam zona: dom, škola, bolnica, tržište, grad, svijet i univerzum. Svaka zona predstavlja neku sferu naših života koja se okoristila muslimanskim izumima.

Cilj ovog djela između ostalog je i:

• Podići svjesnost o hiljadu godina (od 7 do 17 vijeka) muslimanskog nasljeđa;
• Stvoriti razumjevanje i cjenjenje muslimanskog doprinosa prema razvoju savremene nauke i svjetske tehnologije;
• Inspirisati mlade ljude i muslimane i nemuslimane da pronađu primjer i razviju karijeru u nauci i inžinjerstvu
• Promovisati koncept inovacije u nauci i tehnogiji kao pozitivan i konstruktivan kanal izražavanja vjere kao altrenativu religioznoj izolaciji i ekstremizmu.
• Premostiti teme u istoriji nauke, industrije i umjetnosti sa savremenim razvojem.

Nadam se da ćemo uz asistenciju čitatelja postići neke, ako ne i sve, od ovih plemenitih ciljeva.